Mija 10 lat odkąd Krzysztof Żuk został wybrany przez mieszkańców Lublina na Prezydenta ich Miasta. W tym czasie Lublin przeszedł znaczącą metamorfozę, stając się najważniejszym ośrodkiem Polski Wschodniej i jednym z najdynamiczniej rozwijających się miast w Polsce. W tym czasie zrealizowane zostały największe inwestycje w historii miasta na kwotę ponad 4,6 mld zł, głównie w obszarze komunikacji, jakości przestrzeni miejskiej, infrastruktury sportowej, kulturalnej i rekreacji.
– Jasno nakreślony plan na Lublin sprzed dziesięciu lat przyniósł widoczne efekty. Jesteśmy jednym z najszybciej rozwijających się miast w Polsce, a jednocześnie przyjaznym dla osób, które z Lublinem związały swoje życie. Przed nami oczywiście jeszcze wiele do zrobienia, ale jesteśmy na właściwej ścieżce i konsekwentnie nią kroczymy. Wszystkim mieszkańcom Lublina i moim współpracownikom dziękuję za zaufanie i na co dzień okazywane wsparcie. Pełnienie funkcji Prezydenta Lublina to dla mnie zaszczyt i życiowa misja – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Krzysztof Żuk pierwszy raz wygrał wybory na Prezydenta Miasta Lublin w 2010 roku. Odniósł wtedy wyborcze zwycięstwo w II turze, która odbyła się 5 grudnia 2010 roku. Zagłosowało na niego wówczas blisko 48 tysięcy mieszkańców Lublina – 54,65 proc. wszystkich biorących udział w wyborach. Zaprzysiężenie Krzysztofa Żuka na Prezydenta odbyło się 13 grudnia 2010 roku w Trybunale Koronnym. W kolejnych wyborach samorządowych poparcie głosujących mieszkańców dla prezydenta Krzysztofa Żuka rosło. W 2014 roku zagłosowało na niego prawie 66 tysięcy lublinianek i lublinian (60,13 proc. biorących udział w wyborach), a w 2018 roku blisko 90 tysięcy mieszkańców Lublina (62,32 proc.) opowiedziało się za ponownym wyborem Krzysztofa Żuka na urząd Prezydenta Miasta Lublin.
Inwestycje realizowane w okresie prezydentury Krzysztofa Żuka utrzymują Lublin na ścieżce dynamicznego rozwoju, który jest możliwy m.in. dzięki konsekwentnej pracy na rzecz pozyskania środków unijnych. W latach 2010-2020 w Lublinie zrealizowano projekty inwestycyjne na kwotę ponad 4,6 mld zł, z czego 3 mld pozyskano z funduszy europejskich. W tym czasie powstały m.in. miejskie obwodnice, dojazdy do obwodnicy miasta, łącznie zbudowano i wyremontowano ponad 200 km dróg, chodników i dróg dla rowerów w mieście. Unowocześniono i zmodernizowano sieć komunikacyjną, przyłączając miasto do głównych szlaków komunikacyjnych, drogowych i lotniczych, co potwierdziło rolę regionalnego lidera. Postawiono na ekologiczną komunikację publiczną, czyniąc Lublin jednym z polskich liderów elektromobilności, w 80 procentach wymieniono tabor komunikacji miejskiej. Zbudowano nowoczesną infrastrukturę drogową, a kolejnym krokiem jest budowa Dworca Metropolitalnego dla całego regionu.
W ostatnich latach Miasto stało się ważnym międzynarodowym ośrodkiem akademickim z najwyższym wskaźnikiem umiędzynarodowienia wśród miast w Polsce, organizatorem wydarzeń kulturalnych przyciągających artystów i publiczność z całego świata, centrum współpracy międzynarodowej oraz jednym z liderów pod względem wykorzystania środków europejskich. Pozyskane środki unijne pozwoliły na realizację wielu złożonych i ambitnych projektów, co wpłynęło na dynamiczny rozwój Lublina na różnorodnych płaszczyznach. Dzisiaj Lublin może pochwalić się nowoczesnymi obiektami sportowymi, takimi jak Arena Lublin, Aqua Lublin czy Stadion Lekkoatletyczny, na których organizowane są międzynarodowe wydarzenia sportowe. Lubelska kultura zyskała nowe miejsca spotkań, w odnowionych w tym czasie zabytkach dzisiaj funkcjonują Teatr Stary czy Centrum Kultury, tętniące życiem i przyciągające mieszkańców i turystów wydarzeniami na najwyższym poziomie.
W latach 2010-2020 w Mieście zrealizowano także projekty zrównoważonego rozwoju w obszarze środowiska i miejskiej zieleni. Po rewitalizacji Placu Litewskiego i Ogrodu Saskiego, urządzeniu Parku Zawilcowa i rozbudowie Parku Jana Pawła, rewitalizacja Parku Ludowego stworzy kolejne atrakcyjne miejsce wypoczynku oraz rekreacji dla mieszkańców. W latach 2010-2020 w mieście powstały nowe szkoły, żłobki i przedszkola. Rozbudowana została również infrastruktura dla wsparcia osób starszych i z niepełnosprawnościami. Wyniki „Raportu o polskich metropoliach” opublikowanego przez PwC we 2019 roku potwierdziły, że Lublin jest jedną z najbardziej otwartych i przyjaznych do życia polskich metropolii.
W czasie prezydentury Krzysztofa Żuka wprowadzono narzędzia udziału mieszkańców w systemie zarządzania miastem, takie jak Budżet Obywatelski czy Inicjatywa Lokalna, wzrosły również kompetencje Rad Dzielnic. Lublin, jako pierwsze miasto w Polsce wdrożył Zielony Budżet, w ramach którego realizowane są zgłoszone przez mieszkańców „zielone” projekty. Za czasów Prezydenta Krzysztofa Żuka stopa bezrobocia spadła do najniższego poziomu od 20 lat i wynosi obecnie 5,6 procent. W ostatnich dziesięciu latach w Lublinie powstało 77 tys. nowych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej.
W nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 Miasto planuje realizację inwestycji na kolejne 2 mld zł, z czego wartość unijnych dotacji może sięgnąć kwoty około 1,5 mld zł. Nowe rozdanie funduszy UE pozwoli na kontynuację działań, które były priorytetem we wcześniejszych latach. Ochrona środowiska, edukacja, rewitalizacja i kultura, ale także drogi i transport – to główne kierunku w nowym okresie programowania Unii Europejskiej.
Rozbudowa i modernizacja sieci miejskich dróg, inwestycje infrastrukturalne oraz te z zakresu rewitalizacji, zarządzanie przestrzenią planistyczną, nowoczesna komunikacja miejska, rozwój sieci infrastruktury rowerowej i elektromobilności oraz inteligentne rozwiązania w zakresie obsługi mieszkańców – to najważniejsze obszary i kierunki rozwoju inwestycyjnego Lublina na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia.
W latach 2010-2020 wydatki miasta na inwestycje były rekordowe i wyniosły ponad 4,6 mld zł. Lublin od lat jest również liderem w aplikowaniu o środki unijne. Wartość dofinansowania z Unii Europejskiej w minionej dekadzie to niemal 3 mld zł.
– W ostatnich 10 latach Lublin przeszedł znaczącą metamorfozę, stając się najważniejszym ośrodkiem Polski Wschodniej i jednym z najdynamiczniej rozwijających się miast w kraju. Ostatnia dekada to czas intensywnego rozwoju i inwestycji oraz dobrze wykorzystanych możliwości i szans dzięki którym Miasto jest miejscem otwartym, bezpiecznym i przyjaznym dla mieszkańców. Sukces inwestycyjny miasta trudno jednak rozpatrywać bez powiązania go z ciężką pracą związaną z pozyskaniem i wykorzystaniem funduszy unijnych, co zagwarantowało Lublinowi pozycję jednego z liderów zarówno w zakresie wykorzystania środków europejskich, jak i udziału w wydatkach budżetu miasta na inwestycje publiczne – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
– Dzięki wielopoziomowym i szeroko zakrojonym inwestycjom, które objęły infrastrukturę drogową, komunikację, przestrzeń publiczną a także infrastrukturę komunalną oraz dzięki wprowadzonym nowoczesnym rozwiązaniom cyfrowym w różnych dziedzinach życia, Lublin jest miastem dobrych praktyk. Z naszych rozwiązań, wysokiego standardu usług świadczonych dla mieszkańców, wiedzę i przykład czerpią teraz inni. Nasze inwestycje przyczyniają się do poprawy dostępności komunikacyjnej nie tylko w obrębie miasta, ale również wpływają na ich jakość na terenie gmin ościennych i całego obszaru metropolitalnego. Inwestycje są też najlepszą metodą walki ze spowolnieniem gospodarczym spowodowanym pandemią. Stąd, mimo obecnej sytuacji gospodarczej w kraju, podejmujemy działania mające na celu utrzymanie realizacji inwestycji na zaplanowanym, wysokim poziomie – mówi Artur Szymczyk, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Inwestycji i Rozwoju.
Ofensywa inwestycyjna Miasta ściśle jest związana z okresem programowania środków Unii Europejskiej. W pierwszym okresie programowania 2007-2013 Miasto pozyskało łącznie ponad 1 mld zł, w tym od 2011 roku niemal 965 mln zł – najwięcej na projekty transportowe i drogowe. W latach następnych – 2014-2020 pozyskano łącznie około 919 mln zł na realizację projektów inwestycyjnych o łącznej wartości prawie 1,2 mld zł. Najwięcej z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020, bo aż 738 mln zł.
Dzięki temu w latach 2010-2020 powstały m.in. miejskie obwodnice, dojazdy do obwodnicy miasta, łącznie zbudowano i wyremontowano ponad 200 km dróg, chodników i dróg dla rowerów w mieście. Unowocześniono i zmodernizowano sieć komunikacyjną, przyłączając miasto do głównych szlaków komunikacyjnych, drogowych i lotniczych, co potwierdziło rolę Lublina jako regionalnego lidera. Zbudowano nowoczesną infrastrukturę drogową, a kolejnym krokiem jest trwająca obecnie budowa Dworca Metropolitalnego dla całego regionu. Postawiono na ekologiczną komunikację publiczną, czyniąc Lublin jednym z polskich liderów elektromobilności, w 80% wymieniono tabor komunikacji miejskiej. Z największych zrealizowanych projektów unijnych w tym zakresie należy wymienić Zintegrowany Systemu Miejskiego Transportu Publicznego, w tym budowę trakcji trolejbusowej o długości ponad 76 km, podstacji zasilających, zajezdni trolejbusowej przy ul. Grygowej, systemu zarządzania ruchem i komunikacją oraz zakup nowoczesnych autobusów i trolejbusów.
W tym czasie powstało m.in. przedłużenie ul. Mełgiewskiej w kierunku węzła drogowego „Mełgiew” na obwodnicy miasta Lublin, zbudowano drogę dojazdową do węzła drogowego „Dąbrowica”, ul. Poligonową do granic miasta. Wyremontowano lub zmodernizowano łącznie 23 mosty, wiadukty i estakady za ponad 306 mln zł, w tym m. in. w ciągu al. Solidarności, al. Smorawińskiego, Filaretów, Muzycznej, Grygowej, Mełgiewskiej, Nałęczowskiej, Pawiej i Fabrycznej.
Do najważniejszych z punktu widzenia rozwoju miasta należała również budowa ulic Bohaterów Monte Cassino, Dywizjonu 303 oraz przebudowa skrzyżowania ulic Krochmalna – Diamentowa jako domykanie wewnętrznej obwodnicy miejskiej, a także ulic Stadionowej, Lubelskiego Lipca '80, Muzycznej wraz z mostem na rzece Bystrzycy – dróg mających stanowić obsługę komunikacyjną nowego dworca. Istotna dla komunikacji w mieście jest również trwająca budowa siedmiu węzłów przesiadkowych w ramach projektu budowa i modernizacja węzłów przesiadkowych zintegrowanych z innymi rodzajami transportu dla potrzeb Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego.
Poza inwestycjami w zakresie infrastruktury drogowej i transportowej miasto Lublin przeprowadziło również działania z zakresu rewitalizacji. Do tej pory Miasto zrealizowało z zakresu rewitalizacji łącznie 11 projektów unijnych, z łącznym dofinansowaniem w wysokości 95,4 mln zł. Duży udział w działaniach rewitalizacyjnych miasta stanowią projekty dotyczące przestrzeni miejskiej, w tym zieleni, jak rewitalizacja Parku Ludowego przeprowadzona na obszarze 22 ha zakończona w 2020 roku czy budowa nowego parku na terenach zdegradowanych przy ul. Zawilcowej (obszar 14 ha).
Projektem o charakterze rewitalizacji była również modernizacja Placu Litewskiego wraz z deptakiem przeprowadzona na obszarze (4,5 ha) oraz rewaloryzacja Ogrodu Saskiego (2,8 ha). Inne, duże projekty z zakresu rewitalizacji miasta to chociażby rozbudowa Domu Pomocy Społecznej „Kalina” o nowe specjalistyczne oddziały wraz z budową dwóch rodzinnych domów pomocy oraz projekt przebudowy Zespołu Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów.
Dzięki środkom unijnym Lublin może pochwalić się również nowoczesnymi obiektami sportowymi, takimi jak Arena Lublin, Aqua Lublin czy Stadion Lekkoatletyczny, na których organizowane są międzynarodowe wydarzenia sportowe. Lubelska kultura zyskała natomiast nowe miejsca spotkań. W odnowionych zabytkach funkcjonują Teatr Stary czy Centrum Kultury, przyciągające mieszkańców i turystów wydarzeniami na najwyższym poziomie.
Środki europejskie wspierają także rozwój Miasta Lublin w innych obszarach. Pozwalają one również na realizację projektów zwiększających dostępność e-usług w administracji publicznej. Inwestycje w infrastrukturę informatyczną z unijnym dofinansowaniem spowodowały, że obecnie Lublin posiada największe samorządowe centrum informatyczne we Wschodniej Polsce z rozbudowaną serwerownią obsługującą dane z lubelskich jednostek miejskich, jednostek komunalnych czy oświatowych. Spośród najważniejszych projektów należy wymienić 30 nowych e-usług dla mieszkańców, powstanie Geoportalu Miejskiego – interaktywnej mapy miasta, służącej do pozyskiwania, przetwarzania udostępniania danych geodezyjnych, geograficznych czy informacyjnych, Modelu 3D Lublina, za który Miasto Lublin otrzymało nagrodę Smart City Forum, nowej platformy e-usług geodezyjnych – która umożliwia szerokie udostępnienie danych przestrzennych oraz skrócenie czasu obsługi spraw geodezyjnych. Dzięki realizacji projektu EduLublin, Lublin też był pierwszym miastem w Polsce, w którym wszystkie placówki oświatowe przeszły integrację e-dziennika z pakietem narzędzi do zdalnej nauki i komunikacji.
Miasto Lublin systematycznie zwiększa również dostępność roweru jako środka transportu po mieście. W ostatnich latach w Lublinie powstało ponad 170 km ścieżek i pasów rowerowych, zaś od 2014 roku funkcjonuje system Lubelskiego Roweru Miejskiego od czterech lat będący w systemie aglomeracyjnym z Gminą Świdnik i powiatem świdnickim, dysponujący w ostatnim sezonie 911 rowerami dostępnymi na 93 samoobsługowych stacjach, liczący 119 tys. zarejestrowanych użytkowników z 3,5 mln wypożyczeń rowerów od początku działania systemu. Lublin również jako jedno z pierwszych miast w Polsce wyszedł naprzeciw aktualnym trendom i w sposób uporządkowany stara się włączyć hulajnogi elektryczne w system transportowy miasta, czego rezultatem było wytyczenie w pierwszym etapie 20 specjalnie oznakowanych parkingów dla hulajnóg elektrycznych oraz podpisanie porozumienia z operatorami środków transportu osobistego.
W latach 2010-2020 w Lublinie zrealizowano także liczne projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju w obszarze środowiska i miejskiej zieleni. W ostatnich dziesięciu latach w Lublinie powstało łącznie 72 ha nowych i zrewitalizowanych terenów zieleni – parków, skwerów kieszonkowych, łąk kwietnych, zieleńców, nasadzeń w pasach drogowych i rondach. Tylko jesienią 2020 roku w przestrzeni miasta ostało zasadzonych 1125 drzew, 5000 krzewów oraz tysiące bylin, róż, traw ozdobnych oraz sadzonek żywopłotów. Aranżacja i nasadzenia na rondach to 13,5 tys. krzewów oraz prawie 2 tysięcy bylin, traw. To również ochrona 84 cennych przyrodniczo wąwozów i suchych dolin. Od 2015 roku ochroną i konserwacją drzew w mieście zajmuje się Miejski Architekt Zieleni. Dbałość o ochronę przyrodniczą przejawia się również w realizacji licznych kampanii i projektów, jak leczenie i konserwacja starodrzewu, zabiegi mikoryzacji i powiększania mis, program ratowania lubelskich kasztanowców oraz liczne kampanie edukacyjno-informacyjne m.in. „Lublin nad łąką przysiadł”, „Tu kosimy rzadziej”, „Co znaczy pszczoła?” czy Program Estetyka”.
Miniona dekada to również projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju w obszarze środowiska obejmujące działania z zakresu gospodarki odpadami, walki ze smogiem, usuwania azbestu, a także zapobiegania skutkom suszy, czego przykładem jest zainicjowany w ubiegłym roku Program ochrony zasobów wodnych dla Lublina.W ciągu ostatnich 10 lat w ramach Programu usuwania azbestu w Lublinie zostało zdemontowanych 71 tys. m2 pokryć dachowych z azbestem, łącznie ponad 2 tys. ton odpadów z 1262 nieruchomości. W ramach funkcjonującego od 2013 roku Programu Ograniczania Niskiej Emisji (PONE), podpisano z mieszkańcami Lublina 415 umów na łączną kwotę ponad 3,1 mln zł, dzięki czemu zlikwidowano ponad 600 kotłów na paliwa stałe na terenie miasta.
Na płynny i bezpieczny ruch w mieście ma wpływ ponad 600 projektów organizacji ruchu rocznie (stałe, czasowe, sygnalizacji świetlnej). Także powiększenie i wprowadzane zmiany organizacji ruchu w Strefie Płatnego Parkowania mają na celu poprawę płynności, zwiększenia liczby miejsc postojowych a także rotację parkujących pojazdów. Na płynność ruchu wpływają również wykonywane na bieżąco korekty algorytmów sterujących sygnalizacją świetlną oraz kalibracja urządzeń Systemu Zarządzania Ruchem. Obecnie w Lublinie ze 149 skrzyżowań z sygnalizacją świetlną, 110 objętych jest Systemem Zarządzania Ruchem. Miasto prowadzi stałą i ścisłą współpracę z policją w zakresie bezpieczeństwa ruchu – w 2019 roku powstała Komisja do spraw analizy bezpieczeństwa ruchu na drogach Lublina. Oprócz tego realizowany jest program „Bezpieczne przejścia dla pieszych” opracowany m.in. po analizie danych w zakresie zdarzeń drogowych, obecnie wdrażany w 8 lokalizacjach w Lublinie. Ponadto, nad bezpieczeństwem dzieci na przejściach dla pieszych przy 30 miejskich szkołach podstawowych czuwa 40 Strażników Ruchu Drogowego. Lublin jest miastem bezpiecznym również dzięki rozbudowanemu i stale rozwijanemu systemowi miejskiego monitoringu, który aktualnie składa się z 280 kamer. Ponadto do dyspozycji jest 300 kamer w miejskich obiektach sportowych oraz 640 kamer Systemu Zarządzania Ruchem.
Ostatnie 10 lat to również intensywna praca miejskich planistów. W latach 2010-2020 uchwalono łącznie 115 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta Lublin, dzięki czemu pokrycie planistyczne Miasta wzrosło do blisko 54%. Od 2010 roku Wydział Architektury i Budownictwa wydał ponad 16 tys. pozwoleń na budowę domów i budynków oraz łącznie ponad 400 decyzji dla LPEC S.A. i MPWiK Sp. z o.o. w ramach inwestycji unijnych w zakresie przebudowy i modernizacji sieci wodociągowych, kanalizacyjnych oraz ciepłowniczych na terenie całego miasta. Zostało również wydanych również 174 decyzje o zezwoleniu na realizacje inwestycji drogowych (ZRiD).
Ważnym obszarem inwestycyjnym jest rynek pracy. Od 2010 roku Miastu zaufało ponad 100 nowych inwestorów, w tym ponad 50 nowych inwestorów z branż priorytetowych (IT, BPO/SSC, B+R) oraz 30 z sektora przemysłowego. Wspólnie inwestorzy stworzyli w Lublinie ponad 10 tys. nowych miejsc pracy dla mieszkańców. Stale notowany jest wzrost podmiotów gospodarczych, w tym wzrost udziału nowo zarejestrowanych podmiotów sektora kreatywnego w całkowitej liczbie nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw. Na lubelskiej Podstrefie Specjalnej Strefie Ekonomicznej zrealizowano łącznie niemal 2 mld zł nakładów inwestycyjnych. Obecnie działa tam 71 przedsiębiorstw dających 5 tys. miejsc pracy. Na uzbrojenie terenów inwestycyjnych (drogi, sieci) na terenie SSE na Felinie, w dzielnicach Bursaki i Rudnik wydatkowano 110 mln zł, zaś w obszarze przedłużenia ul. Mełgiewskiej – 131 mln zł. W Lublinie zlokalizowana jest nowoczesna baza hotelowa, którą aktualnie tworzy 36 hoteli z bogatym zapleczem konferencyjnym. Stale wzrasta też dostępność nowoczesnej powierzchni biurowej (obecnie jest to ok. 247 tys. m2). W Lublinie działają również 82 centra outsourcingowe.
Nie można również zapomnieć o roli i znaczeniu Portu Lotniczego Lublin. Łączna wartość nakładów na jego budowę wyniosła około 400 mln zł. Lotnisko otworzyło dla Lublina i regionu nowe możliwości handlowe, gospodarcze oraz turystyczne. Wzrosła dostępność komunikacyjna i atrakcyjność Miasta Lublin i całego regionu lubelskiego. Port może obsługiwać jednocześnie pięć samolotów o pojemności od 180 do 230 pasażerów i jest to przepustowość na poziomie około 2 mln pasażerów rocznie. Od 2019 roku pasażerowie mają do dyspozycji większą poczekalnię i część komercyjną, zakończyła się bowiem budowa nowej części terminala. Koszt jej rozbudowy to 10,5 mln zł.
Znaczące inwestycje w minionej dekadzie realizowały również miejskie spółki i jednostki podległe Miastu.
Łączna wartość inwestycji MPWiK Sp. z o.o. w budowę, przebudowę urządzeń i obiektów wodociągowych oraz kanalizacyjnych wyniosła 607 mln zł. W przypadku tej spółki warto wskazać budowę elektrowni fotowoltaicznej na terenie Oczyszczalni Ścieków „Hajdów”. Na obszarze około 5 hektarów zamontowano instalację składającą się z ponad 6,5 tys. paneli monokrystalicznych i 118 ton ogniw fotowoltaicznych. Strategiczne projekty zrealizował także LPEC S.A. Spółka przeznaczyła 320 mln zł na inwestycje, modernizacje i remonty w zakresie rozbudowy ciepła systemowego. Liczne inwestycje dotyczyły mienia komunalnego. Wydatki w tym zakresie poniesione przez Zarząd Nieruchomości Komunalnych w Lublinie a także LPGK Sp. z o.o. wyniosły niemal 40 mln zł. Nie zabrakło również inwestycji w nowoczesną bazą sportową i rekreacyjną. Miejska spółka MOSiR Lublin w latach 2011-2020 przeznaczyła na inwestycje niemal 40 mln zł. Największe nakłady poniesione zostały w latach 2013-2014 na budowę Hali Lodowej i Miasteczka Ruchu Drogowego. Ostatnie dziesięciolecie to również zmiany w lubelskiej komunikacji miejskiej – nowe autobusy i trolejbusy, modernizacja trakcji trolejbusowej i nowe kilometry sieci. Miejski przewoźnik – MPK Lublin zrealizował projekty związane z siecią, wymianą taboru i infrastrukturą przystankową na kwotę blisko 95 mln zł.
Dynamiczny rozwój miasta będzie kontynuowany w najbliższych latach. W nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 Miasto planuje realizację inwestycji na kolejne 2 mld zł, z czego wartość unijnych dotacji może sięgnąć kwoty około 1,5 mld zł. Nowe rozdanie funduszy UE pozwoli na kontynuację działań, które były priorytetem we wcześniejszych latach. Drogi, transport, ochrona środowiska (w tym walka ze smogiem i przeciwdziałanie zmianom klimatu), rewitalizacja przestrzeni miejskiej, oświata i kultura – to główne kierunki w nowym okresie programowania Unii Europejskiej.
W załączeniu prezentacja podsumowująca Inwestycje i Rozwój Lublina /2010-2020 oraz zapis tekstowy prezentacji.
Kompleksowy program dedykowany seniorom – jeden z pierwszych w Polsce, usługi asystenckie, telewsparcia, opieki wytchnieniowej, programy profilaktyczne i projekty społeczne, a także budowa licznej sieci placówek pobytu całodobowego i dziennego dla osób starszych, chorych i z niepełnosprawnościami. 10 ostatnich lat to w Lublinie czas intensywnego rozwoju i wdrażania nowych usług społecznych. W latach 2010-2020 na pomoc społeczną przeznaczono 3 mld zł.
– Bez wątpienia miniona dekada w Lublinie to czas dobrze wykorzystanych szans, możliwości i potencjałów w trosce o dobro wszystkich mieszkańców. Dziś z dumą możemy powiedzieć, że jesteśmy miastem dobrych praktyk. Z naszych rozwiązań, wysokiego standardu i różnorodności usług, wiedzę i przykład czerpią teraz inni. Chętnie dzielimy się naszym doświadczeniem nie tylko w kraju, ale też na arenie międzynarodowej. Za nasze działania i rozwiązania oraz za prowadzoną politykę społeczną, Lublin jest stale nagradzany przez różne instytucje i organizacje – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
– Kiedy dziesięć lat temu wytyczaliśmy kierunki niezbędnych zmian i działań w sferze szeroko rozumianej polityki społecznej, wiele spośród ówcześnie rodzących się pomysłów nie funkcjonowało jeszcze w aspekcie prawnym. Nie mieliśmy też przykładów stosowanych w innych miastach. Dlatego jako samorząd nie raz musieliśmy wykazać się ogromną otwartością nie tylko na potrzeby i oczekiwania mieszkańców, ale także na eksperymentowanie i wdrażanie nowatorskich rozwiązań. Wymagało to odwagi, podejmowania nierzadko trudnych decyzji, umiejętności planowania. Dzięki sprawnemu wykorzystaniu środków pochodzących z budżetu Miasta, jak też pozyskaniu funduszy zewnętrznych do realizacji wielu projektów i przedsięwzięć udało się stworzyć w Lublinie nową infrastrukturę społeczną, jak i zwiększania dostępu do bardzo oczekiwanych przez mieszkańców różnorodnych usług czy wydarzeń – mówi Monika Lipińska, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. społecznych.
Miasto Lublin szczególną troską i zainteresowaniem otacza osoby i rodziny w trudnych sytuacjach. Działania na rzecz mieszkańców i rodzin w potrzebie opierają się na dbałości o wysoką jakość pracy służb społecznych. Stąd kilka lat temu w Lublinie zostały wprowadzone i są stale rozwijane usługi asystenckie, oferujące szeroki zakres wsparcia specjalistycznego, psychologicznego i pedagogicznego dla całych rodzin i osób indywidualnych. Miasto rozwija i podnosi standardy placówek pieczy zastępczej, podejmuje też działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie i sytuacjom kryzysowym. W latach 2010-2020 na świadczenia opiekuńcze i fundusz alimentacyjny, składki ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego, zasiłki oraz dodatki Miasto przeznaczyło 1,6 mld zł, a na wsparcie dla rodzin zastępczych 70 mln zł. Na innowacyjne projekty w obszarze pomocy społecznej przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu przeznaczono 40 mln zł, w tym ponad 31 mln zł środków zewnętrznych.
Obszarem kształtowanym praktycznie od początku w Lublinie było wsparcie i aktywizacja najstarszych mieszkańców. Opracowanie jednego z pierwszych w Polsce programu działań dedykowanego seniorom zaktywizowało mieszkańców i zapoczątkowało serię kolejnych pomysłów, inicjatyw i przedsięwzięć w ramach solidarności międzypokoleniowej. Lokalny system nowoczesnych usług senioralnych oparty został przede wszystkim na aktywnym udziale samych seniorów. Powstały nowe centra dziennego pobytu, kluby seniora w dzielnicach, uruchomiono punkty opieki domowej oferujące m.in. dowóz posiłków, wdrożono innowacyjne projekty takie jak Lublin Strefa 60+, program SOS dla Seniora czy też bezpłatne przejazdy komunikacją miejską dla osób 65+.
W zakresie wsparcia osób potrzebujących, za jeden z głównych priorytetów od początku uznano prymat opieki środowiskowej nad instytucjonalną. Dzięki takiemu podejściu uruchomionych zostało wiele placówek o charakterze dziennego pobytu dla osób w różnym wieku i z różnymi niepełnosprawnościami, w tym dla osób z autyzmem, niepełnosprawnościami sprzężonymi, z chorobą Alzheimera, ale także szereg miejsc aktywizujących osoby starsze, w tym kluby, świetlice i ośrodki dzienne. Dzięki pilotażowej usłudze opieki wytchnieniowej, Miasto wspomaga także opiekunów i rodziny osób zależnych. Na działalność placówek stacjonarnych i dziennych ośrodków wsparcia przeznaczono ponad 250 mln zł.
Lublin jako jeden z pierwszych samorządów wdrożył usługę asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej, która do dziś jest realizowana zarówno z budżetu Miasta, jak też w ramach projektów finansowanych ze środków zewnętrznych. Usługą objęto zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci potrzebujące takiej pomocy. Mieszkańcom niesamodzielnym, wymagającym opieki zapewniono dostęp do usług opiekuńczych także w porze nocnej i w dni świąteczne oraz rozszerzono ofertę pomocy poprzez dowożenie posiłków do domów.
Wprowadzono cieszącą się dużą popularnością mieszkańców usługę teleopieki „SOS dla Seniora”, polegającą na całodobowym monitoringu bezpieczeństwa osób starszych. Najstarszych mieszkańców Lublina w ramach projektu Telewsparcia objęto również wsparciem psychologicznym.
U podstaw realizowanych działań leży nadrzędny cel, jakim jest wspieranie rodzin. Bardzo ważne jest stałe rozwijanie sieci placówek edukacyjnych oraz miejsc opieki dla dzieci do lat 3. Dzięki dofinansowaniu z budżetu miasta miejsc w placówkach niepublicznych powstało wiele nowych żłobków i klubów dziecięcych. Cały czas Miasto rozbudowuje infrastrukturę o własne nowoczesne placówki – w 2013 i 2018 roku powstały dwa nowe duże miejskie żłobki, jak też podnosi standardy pracy we wszystkich miejskich żłobkach. Na przestrzeni 10 lat powstało łącznie 2400 nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Od 2015 roku w lubelskich żłobkach powstało także 65 miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami. Lubelscy rodzice zostali zwolnieni z opłat za pobyt dzieci z niepełnosprawnościami w żłobkach. W roku 2017 r. utworzono kolejną specjalistyczną placówkę edukacyjną dla uczniów ze spektrum autyzmu.
Lublin był jednym z pierwszych samorządów, który w 2012 r. wprowadził Lubelską Kartę Dużej Rodziny oraz Lubelską Kartę Seniora w 2015 r. Miasto dba o zdrowie mieszkańców, obejmując systemem szczepień zarówno dzieci, jak i dorosłych. Realizuje bardzo szeroki zakres programów i działań prozdrowotnych o charakterze profilaktycznym.
Miasto dba także o wysoki standard oraz dostępność miejsc w placówkach całodobowych – rozbudowuje i modernizuje infrastrukturę domów pomocy społecznej, rozwija sieć mieszkań chronionych. W Lublinie powstał pierwszy w regionie nowoczesny, specjalistyczny oddział całodobowego pobytu dla 25 osób z chorobą Alzheimera i zaburzeniami pamięci. Wdrażana jest opieka całodobowa w nowych, przyjaznych ośrodkach o charakterze rodzinnych domów opieki oraz nowym ośrodku z miejscami całodobowymi, w tym miejscami w formie opieki wytchnieniowej. W latach 2010-2020 na działania wspierające Miasto przeznaczyło ok. 1 mld zł, w tym ponad 2 mln zł wsparcia na opiekę hospicyjną i paliatywną.
Inną, bardzo ważną placówką z punktu potrzeb rodziców dorosłych dzieci z niepełnosprawnościami jest nowo wybudowane Centrum aktywności z mieszkaniami wspomaganymi dla łącznie 50 osób z niepełnosprawnością intelektualną.
By wspierać aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym, szczególnie mieszkańców w trudniejszej sytuacji materialnej, wprowadzony został system ulg i zniżek w zakresie dostępu do kultury, sportu, a także komunikacji miejskiej, gdzie z ulgowych lub bezpłatnych przejazdów korzystają różne grupy osób. 3 mln zł przeznaczono na bezpłatne przejazdy dla blisko 35 tys. dzieci i młodzieży rocznie. 3,9 tys. rodzin objęto programem „Rodzina Trzy Plus”, a w ramach Programu „Lublin Strefa 60+” wydano 20 tys. Lubelskich Kart Seniora.
Miasto Lublin jest organizatorem wielu konkursów i wydarzeń o tematyce społecznej – Lubelskich Dni Seniora, Targów Aktywności Osób z Niepełnosprawnością czy też Gali „Aktywni z Lublina”, połączonej z konkursem promującym aktywność osób z niepełnosprawnością. Promuje i nagradza Miejsca Przyjazne Seniorom. Przy organizacji większości tych działań współpracuje z partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi, instytucjami, placówkami medycznymi i naukowymi. Współpraca odbywa się także poprzez funkcjonowanie społecznych ciał doradczych Prezydenta (Rada ds. Seniorów, Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, Rada Rynku Pracy czy Forum Kobiet Lublina).
Dzięki współpracy z prężnie działającymi i wspieranymi przez Miasto organizacjami pozarządowymi w Lublinie został wypracowany pełny system wsparcia osób po kryzysach psychicznych – od usług środowiskowych, przez ośrodki wsparcia dziennego, po mieszkania chronione i hostel. Także w zakresie działań na rzecz osób bezdomnych, we współpracy z organizacjami pozarządowymi utworzono szereg placówek zapewniających pomoc, w tym ośrodek z usługami opiekuńczymi. Organizacje pozarządowe w oparciu o otwarte konkursy ofert otrzymują środki finansowe na prowadzenie placówek i świetlic terapeutycznych, organizację imprez i wydarzeń o charakterze integracyjnym, są też realizatorami usług opiekuńczych.
Organizacje to nieoceniony partner samorządu w działaniach społecznych, dlatego wspierając aktywność mieszkańców i zachęcając do tworzenia kolejnych stowarzyszeń, w 2012 r. na społecznej mapie Lublina powstało Lubelskie Centrum Aktywności Obywatelskiej, miejsce szczególnie ważne dla aktywizacji, współpracy i wsparcia lubelskich organizacji pozarządowych działających w sferze społecznej.
Polityka społeczna Miasta to również wsparcie rynku pracy. W ostatnich dziesięciu latach w Lublinie powstało 77 tys. nowych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej, a ponad 60 tys. osób skorzystało z bezpłatnych porad eksperckich udzielanych w Miejskim Urzędzie Pracy. W latach 2010-2020 na przeciwdziałanie bezrobociu przeznaczono 300 mln zł, w tym ponad 82 mln zł na jednorazowe dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Budowa nowych obiektów szkolnych, modernizacja szkół i placówek, nowoczesna infrastruktura sportowa dla lubelskich uczniów, rozwój kadry pedagogicznej, program stypendialny, rozwój szkolnictwa zawodowego oraz nowe miejsca dla przedszkolaków. To najważniejsze zmiany w lubelskiej oświacie na przestrzeni minionej dekady. Wydatki na zdania oświatowe stanowiły ponad jedną trzecią budżetu Miasta rocznie. W latach 2010-2020 przeznaczono na ten cel ponad 7 mld zł.
– Rozwijanie jakości i efektywności kształcenia jest od lat jednym z priorytetów Miasta i stanowi integralną część zadań i zaleceń określonych w Strategii Rozwoju Lublina. Od lat realizujemy lokalną politykę edukacyjną z uwzględnieniem aktualnych wyzwań demograficznych, kulturowych, gospodarczych i społecznych. Rezultatem takich założeń jest wysoki odsetek wydatków Miasta ze środków własnych w relacji do otrzymywanych na te zadania subwencji i dotacji. Wydatki na zadania oświatowe stanowią od lat największą pozycję budżetu Lublina. Jest to wynikiem zarówno wielkości realizowanych przez Miasto zadań, jak również troski o jak najwyższy poziom świadczonych usług. Rozwój oświaty i inwestowanie w wiedzę stanowi obszar szczególnego zainteresowania i znaczących sukcesów naszego samorządu – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Miniona dekada w oświacie to przede wszystkim działania inwestycyjne. Powstały nowe obiekty, m.in. Zespół Szkół nr 12 przy ul. Sławinkowskiej, Zespół Szkół nr 13 przy ul. Berylowej oraz Szkoła Filialna dla Dzieci z Autyzmem przy ul. Kurantowej. Dokonano również modernizacji ponad 30 szkół i placówek, spośród których na szczególną uwagę zasługuje przebudowa budynków dawnego Gimnazjum nr 13 na potrzeby Szkoły Muzycznej I i II stopnia, w wyniku której powstał obiekt o wysokim standardzie z nowoczesną salą koncertową. Duże zmiany zaszły również w infrastrukturze sportowej lubelskich szkół, o czym świadczą nowe lub odnowione pływalnie, kompleksy boisk oraz place zabaw w szkołach podstawowych. Nowe boiska i sale umożliwiają lubelskim uczniom udział w lekcjach wychowania fizycznego oraz uprawianie różnych dyscyplin w bezpiecznych warunkach. W ostatnich latach powstało także 7 przedszkoli w 10 lokalizacjach, co przekłada się na 1430 nowych miejsc dla najmłodszych.
– Odpowiedni poziom finansowania oświaty przekłada się na zapewnienie szkołom i placówkom właściwych warunków nauki i pracy. Dzięki takiej polityce oświatowej Miasto Lublin może poszczycić się wysoką jakością kształcenia, którą potwierdzają wyniki egzaminów zewnętrznych oraz zdawalność matury, istotnie wyższe od średniej krajowej oraz wysoka pozycja szkół Lublina wśród dwunastu miast należących do Unii Metropolii Polskich. O wysokim poziomie lubelskiej oświaty w ostatnim dziesięcioleciu jednoznacznie świadczą również liczne wyróżnienia. Lublin, co roku otrzymuje tytuł Samorządowy Lider Edukacji – jeden z najbardziej cenionych certyfikatów jakości, jaki może otrzymać jednostka samorządu terytorialnego za osiągnięcia w dziedzinie polityki oświatowej i wzorowe zarządzanie szkolnictwem – mówi Mariusz Banach, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin, ds. Oświaty i Wychowania.
Na rozwój oświaty Miasto z powodzeniem pozyskuje fundusze europejskie. Dzięki środkom unijnym, w wielu szkołach udało się zapewnić wysokie standardy wyposażenia, co istotnie przekłada się na jakość i efektywność nauczania. Ponad 100 pracowni i warsztatów szkolnych zostało doposażonych w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne, w tym pracownie zawodowe, w których stworzone warunki nauki zawodu analogiczne do rzeczywistego środowiska pracy. Na wyposażenie pracowni szkolnych pozyskano ponad 6,5 mln zł. Środki europejskie pomogły również zrealizować kilka inwestycji oświatowych. Wśród nich warto wymienić przebudowę, remont budynku szkoły i zakup wyposażenia do pracowni szkolnych w Zespole Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów, budowę i wyposażenie stacji diagnostycznej przy Zespole Szkół Samochodowych oraz wdrożenie zintegrowanego systemu informatycznego dla jednostek oświatowych Miasta Lublin. Środki na nowoczesną infrastrukturę szkolną w ramach projektów unijnych wyniosły ponad 35 mln zł.
W ostatnim dziesięcioleciu zrealizowano 185 projektów oświatowych nieinwestycyjnych o wartości ponad 93 mln, z czego prawie 82 mln stanowiło dofinansowanie ze środków zewnętrznych. Dla najmłodszych mieszkańców naszego miasta utworzono ponad 470 nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w tym 40 dla dzieci z niepełnosprawnościami, wraz z pełnym wyposażeniem i nowoczesną ofertą edukacyjną. Ponad 18 tys. uczniów objętych zostało wsparciem w ramach dodatkowych zajęć, m.in. rozwijających kompetencje kluczowe i umiejętności uniwersalne pożądane przez pracodawców oraz zajęć pozwalających zdobyć dodatkowe umiejętności i uprawnienia zwiększające szanse na rynku pracy. Uczniowie mieli również możliwość skorzystania ze wsparcia doradcy zawodowego i opracowania indywidualnych planów kariery. Dodatkowo dla ponad 2 700 uczniów szkół zawodowych zorganizowano staże i praktyki zawodowe. Ponad 1700 nauczycieli
i pracowników oświaty miało możliwość podniesienia kompetencji i kwalifikacji poprzez udział w studiach podyplomowych, kursach kwalifikacyjnych, szkoleniach, stażach u pracodawców i wizytach studyjnych na uczelniach wyższych. Ogółem w ramach projektów zorganizowano ponad 122 tys. godzin dodatkowych zajęć, kursów, szkoleń, warsztatów, wizyt studyjnych i studiów podyplomowych oraz ponad 100 wymian międzynarodowych.
Jednym z celów polityki oświatowej Miasta jest również rozwój szkolnictwa zawodowego. Kształcenie w szkołach zawodowych jest coraz bardziej atrakcyjne z uwagi na intensywną współpracę z pracodawcami, nowoczesne narzędzia i pracownie – modernizowane i doposażane w ramach projektów unijnych oraz z pomocą pracodawców, staże i praktyki organizowane u pracodawców oraz aktywną wymianę międzynarodową, w tym zagraniczne staże i praktyki. W latach 2010-2020 zauważalny jest wzrost zainteresowania tą gałęzią szkolnictwa. Prawie 44% uczniów szkół ponadpodstawowych dla młodzieży kształci się w szkołach zawodowych. Technika oferują naukę w 39 zawodach, natomiast szkoły branżowe – w 16. Rozwija się również nowa forma kształcenia – kwalifikacyjne kursy zawodowe. Od 2012 r. otworzono 141 grup w 25 kwalifikacjach.
Ostatnie dziesięciolecie charakteryzuje również szczególny rozwój kadry pedagogicznej. Odsetek nauczycieli dyplomowanych zwiększył się z 44% w roku 2010 do 61% w roku 2020. Było to efektem systematycznego podnoszenia kompetencji i rozwoju zawodowego. Bardzo istotne w tym zakresie jest doskonalenie zawodowe nauczycieli, które w ciągu ostatnich 10 lat dofinansowane zostało na kwotę ponad 20 mln zł.
Miasto Lublin konsekwentnie wspiera i promuje najzdolniejszych uczniów i studentów poprzez program stypendialny. W ramach Programu wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży w ciągu minionych 10 lat przyznano 4400 stypendiów dla najzdolniejszych uczniów lubelskich szkół. Ponadto 135 studentów zostało stypendystami Programu wspierania laureatów i finalistów zawodów stopnia centralnego, olimpiad oraz turniejów, studiujących na terenie Miasta Lublin, natomiast w ramach Miejskiego programu stypendialnego dla studentów i doktorantów przyznano 909 stypendiów. Na wsparcie stypendialne dla najzdolniejszych uczniów i studentów przeznaczono kwotę 8,6 mln zł.
W latach 2010-2020 udział środków własnych miasta w stosunku do wszystkich wydatków na zadania oświatowe wynosił średnio ponad 36%, nie spadając ani razu poniżej 32%, a przekraczając 39% w roku 2010 oraz 2020. Jeszcze bardziej ilustruje to wskaźnik wydatków budżetu miasta na zadania oświatowe finansowane z części oświatowej subwencji ogólnej w relacji do otrzymywanej części oświatowej subwencji ogólnej. Wskaźnik ten w latach 2010-2016 wynosił średnio około 27%. W ostatnich latach nastąpił jego znaczący wzrost, regularnie jest przekraczana granica 30%. Rekordowy pod tym względem był rok 2018, w którym na zadania objęte subwencją miasto wydało ponad 42,5% środków własnych w relacji do subwencji.
Nowe drogi, place zabaw, remonty infrastruktury szkolnej, skwery, nasadzenia drzew czy zajęcia sportowe, o tym wszystkim decydują lublinianie. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat Miasto wprowadziło narzędzia partycypacyjne, zachęcając mieszkańców do współdecydowania o mieście. W tym czasie tylko w ramach Budżetu Obywatelskiego zrealizowano 178 projektów na ponad 65 mln zł, a Lublin, jako pierwsze miasto w Polsce wdrożył Zielony Budżet.
– Partycypacja to zbieranie opinii i wsłuchiwanie się w różne potrzeby mieszkańców. To droga do podejmowania świadomych decyzji i mierzenia się z ich konsekwencjami. W Lublinie podjęliśmy to wyzwanie i ciągle wspólnie doskonalimy ten proces. Zarządzanie miastem postrzegam jako ciągłe dążenie do konsensusu i prowadzenie negocjacji, które zbliżają nas do rozwiązań, służących jak największej liczbie mieszkańców naszego miasta. To oni mają realny wpływ na współdecydowanie o realizacji strategicznych dla miasta inicjatyw i wydatkowanie środków z części miejskiego budżetu. W ten sposób z każdym rokiem Lublin staje się coraz lepszym miejscem do życia – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Konsultacje społeczne, projekty z Budżetu Obywatelskiego i Zielonego Budżetu, współpraca z organizacjami pozarządowymi czy inicjatywa lokalna – mieszkańcy mają do dyspozycji szeroki katalog narzędzi partycypacyjnych. Są one okazją do społecznej aktywizacji i współdecydowania o wydatkowaniu środków publicznych.
– Mieszkańcy mają coraz więcej możliwości do aktywnego uczestnictwa w tworzeniu przyjaznego miasta. To lublinianie, w ramach Budżetu Obywatelskiego czy Zielonego Budżetu, dostarczają pomysłów na rozwój Lublina, a dzięki konsultacjom społecznym mają okazję wyrazić swoją opinię. Inicjatywa lokalna czy aktywne działanie w organizacjach pozarządowych to kolejne możliwości do efektywnej współpracy z miastem – mówi Beata Stepaniuk-Kuśmierzak, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Kultury, Sportu i Partycypacji.
Ważną formą współpracy samorządu z mieszkańcami jest Budżet Obywatelski. Inaczej zwany partycypacyjnym, stanowi część budżetu Miasta, o której decydują mieszkańcy, wybierając w głosowaniu najlepsze spośród zgłoszonych wcześniej pomysłów. Każdy mieszkaniec Lublina może zgłosić swój projekt. Od 2014 roku w Lublinie zrealizowano 178 projektów z 7 edycji Budżetu Obywatelskiego. Ich łączny budżet wyniósł ponad 65 mln zł.
Miasto Lublin, jako pierwsze miasto w Polsce, wprowadziło Zielony Budżet. Przez cztery edycje zrealizowano ponad 60 projektów. Zielony budżet jest częścią budżetu Miasta, w ramach której mieszkańcy mogą zgłosić własne propozycje dotyczące zieleni miejskiej. Projekty ocenia i wybiera zespół ekspertów. Najlepsze pomysły realizowane są przez Miasto pod nadzorem Biura Miejskiego Architekta Zieleni. Pomysły do Zielonego Budżetu mogą zgłaszać wszyscy mieszkańcy Lublina oraz instytucje, organizacje pozarządowe, rady dzielnic, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.
Kolejnym rodzajem wsparcia Miasta dla mieszkańców jest inicjatywa lokalna. To narzędzie dla tych, którzy mają pomysł na zmianę w swojej okolicy i chcą sami zrealizować konkretne części tego pomysłu, np. zorganizować dodatkowe zajęcia dla dzieci w przedszkolu, wyremontować chodnik lub zbudować oświetlenie przy ulicy. W ramach inicjatywy lokalnej zainteresowane osoby składają wniosek, w którym określają swój wkład w realizację pomysłu i wskazują, czego potrzebują od Miasta, np. sfinansują projekt oświetlenia ulicy, jeżeli Miasto zgodzi się to oświetlenie zbudować. Wspólnie z mieszkańcami, w ramach inicjatywy lokalnej, wykonano 30 zadań za 10 mln zł.
Miasto wspiera również aktywność obywatelską, stara się integrować organizacje pozarządowe i popularyzować ich pracę. W latach 2010-2020, Lublin przeznaczył ponad 338 milionów zł na współpracę z organizacjami pozarządowymi. Co roku, Rada Miasta Lublin uchwala „Program współpracy z organizacjami pozarządowymi”. Od 2012 roku w mieście funkcjonuje Rada Działalności Pożytku Publicznego Miasta Lublin, która doradza i opiniuje w kwestiach związanych z działalnością organizacji pozarządowych, między innymi konsultuje program współpracy Miasta z NGO. Dodatkowo organizacje pozarządowe mogą ubiegać się o dotację Miasta Lublin, składając ofertę w ramach otwartego konkursu ofert lub w procedurze pozakonkursowej.
Od 2018 roku, w Lublinie działa również zespół ds. konsultacji społecznych. Do tej pory zrealizowano 66 procesów konsultacyjnych, w których mieszkańcy mogli wyrazić swoją opinię. Miasto konsultuje rożne tematy – od aktywizacji seniorów, przez ochronę przed hałasem, po sposoby walki ze smogiem czy kształt inwestycji drogowych. Konsultacje prowadzone są na różne sposoby. Są to otwarte spotkania z mieszkańcami, warsztaty, możliwość zapoznania się
z wyłożoną do wglądu dokumentacją czy głosowanie. Uwagi i wnioski zgłoszone w trakcie konsultacji są analizowane, a następnie wraz z podsumowaniem konsultacji opracowane w formie raportu.
Partycypacja w Lublinie to także współpraca z Rodzinnymi Ogrodami Działkowymi. W ramach rozstrzygniętego konkursu dla ROD dofinansowanie otrzyma 37 projektów przygotowanych przez działkowców na terenie 25 lubelskich ROD. Na wsparcie remontów na terenie lubelskich Rodzinnych Ogrodów Działkowych przeznaczono ponad 2 mln zł.
W 2012 roku Lublin był jednym z pierwszych miast w Polsce, które wdrożyło serwis NaprawmyTo!, czyli narzędzie partycypacyjne, które pozwala szybko i sprawnie identyfikować problemy pojawiające się w różnych obszarach funkcjonowania miasta. To narzędzie stworzone w celu szybkiego zgłaszania drobnych spraw i usterek w przestrzeni publicznej. Spośród 16 tys. przesłanych do tej pory alertów, zrealizowano ponad ¾ zgłoszeń, które mieściły się w kompetencjach Miasta.
Innym narzędziem, które służy przyjmowaniu uwag mieszkańców związanych z inwestycjami, pomysłami czy wnioskami jest Skrzynka Dialogu Społecznego. Od początku działania serwisu w 2011 roku wpłynęło i obsłużono około 4,4 tys. zgłoszeń z różnych zakresów działania Miasta.
Ponad 10 tys. wydarzeń kulturalnych rocznie, międzynarodowa współpraca kulturalna, wielkie jubileusze, prężnie działające miejskie instytucje kultury i organizacje pozarządowe oraz stypendia i nagrody dla twórców i artystów – to tylko część działań Miasta Lublin w dziedzinie kultury w minionej dekadzie. Wydatki Miasta Lublin na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w latach 2010-2020 wyniosły blisko 717 mln zł. Dzięki takiej polityce, Lublin jest dzisiaj miejscem wyjątkowym na kulturalnej mapie Europy i rozpoznawalnym w wielu zakątkach świata, co wpływa również na podnoszenie jakości życia oraz twórcze zaangażowanie mieszkańców w rozwój miasta.
– Lublin to miasto otwarte i inspirujące, a lubelską kulturę cechuje wyjątkowy charakter, który decyduje o jej integrującym i włączającym potencjale. Jest ona autentyczna i oryginalna, wyrasta
z lokalnego kontekstu oraz jest nastawiona na uczestnictwo i różnorodność, na spotykanie się kultur, religii, idei, pobudzając mieszkańców do odkrywania siebie, innych ludzi i świata. Cieszące się popularnością i uznaniem międzynarodowe festiwale odbywają się niemal przez cały rok. Minione lata pokazały, że potencjał kultury w mieście jest ogromny i daje wiele możliwości jego wykorzystania do rozwoju w wymiarze zarówno osobistym, jak i wspólnotowym – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Kierunki rozwoju lubelskiej kultury wyznacza przygotowana i wdrożona Strategia Rozwoju Kultury w Lublinie na lata 2013-2020. Była to pierwsza strategia rozwoju kultury w historii miasta. Pierwotna wersja założeń tego dokumentu powstała w 2011 r. jako załącznik do aplikacji finałowej o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Strategia Rozwoju Kultury czerpie z publicznej debaty nad rozwojem lubelskiej kultury, która miała miejsce w Lublinie w ostatnich latach. W rezultacie powstał nowoczesny dokument strategiczny oparty na zasadach różnorodności kulturowej, solidarności, otwartości i współpracy. Dlatego też obok podstawowego zakresu zadań samorządu w dziedzinie kultury, zawiera on szerokie spektrum działań wymagających budowania partnerskich relacji z innymi podmiotami, przy uwzględnieniu potrzeb różnych interesariuszy. Na najbliższe lata Miasto wyznacza nowe cele do realizacji w ramach tej Strategii - Europejska Stolica Młodzieży 2023, Europejska Stolica Kultury 2029 oraz Nowa Strategia Rozwoju Kultury Lublina 2030.
– Lublin to miasto kultury i inspiracji, w którym rocznie odbywa się tysiące wydarzeń artystycznych. Inicjatywy i projekty przygotowywane przez instytucje, organizacje, ale również przez indywidualnych mieszkańców są realizowane w przestrzeni całego miasta i docierają zasięgiem do każdej dzielnicy. To dzięki takim spotkaniom kultura symbolicznie wkracza w tkankę miasta, stając się istotnym elementem życia mieszkańców Lublina i naturalną metodą budowania ich kontaktów z otoczeniem. Dzięki bogactwu wydarzeń kulturalnych odbywających się w naszym mieście, każdy znajduje ofertę odpowiadającą indywidualnym oczekiwaniom i zainteresowaniom – mówi Beata Stepaniuk-Kuśmierzak, Zastępca Prezydenta ds. Kultury, Sportu i Partycypacji.
W ostatnich latach pojawiło się w Lublinie wiele nowych wydarzeń kulturalnych takich jak: Noc Kultury, Jarmark Jagielloński, Festiwal Wschód Kultury „Inne Brzmienia”, Carnaval Sztukmistrzów, Festiwal Literacki „Lublin – Miasto Poezji”, Wielokulturowy Lublin, Międzynarodowy Festiwal Renesansu. Dotychczasowe festiwale były dynamicznie rozwijane, inne dopiero pojawiały się na kulturalnej mapie miasta. Festiwale te dały mieszkańcom szansę uczestniczenia w ciekawych wydarzeniach i pozwoliły na kulturalną oraz społeczną aktywizację wielu nowych środowisk. Umożliwiły także promocję Lublina w mediach ogólnopolskich na niespotykaną dotąd skalę, pokazując w jaki sposób inwestowanie w kulturę przekłada się na budowanie pozytywnego wizerunku miasta i wzmacnianie jego pozycji w Polsce i Europie. Rocznie w mieście odbywa się ponad 10 tys. wydarzeń kulturalnych.
Na co dzień ofertę kulturalną i artystyczną oferuje mieszkańcom 11 instytucji kultury: Centrum Kultury, Warsztaty Kultury, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Dzielnicowy Dom Kultury „Węglin, Dzielnicowy Dom Kultury „Bronowice”, Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych „Rozdroża”, Galeria Labirynt, Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej oraz Miejska Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego. Na mapie miejskich instytucji kultury znajdują się też Teatr Stary oraz Teatr im. Hansa Christiana Andersena. W latach 2010-2020 łączna kwota dofinansowania instytucji wyniosła 450 mln zł, natomiast środki zewnętrzne pozyskane przez instytucje kultury to 22,5 mln zł. W zakresie działań kulturalnych Miasto wspiera również lubelskie organizacje pozarządowe. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, przeprowadzono 53 konkursy i udzielono ponad 2300 dotacji na łączną kwotę dofinansowania blisko 40 mln zł. Dzięki wsparciu Miasta możliwa była organizacja między innymi: Festiwalu Fantastyki „Falkon”, Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe”, Europejskiego Festiwalu Smaku czy Cyrkulacji - konkursu Etiud Nowocyrkowych.
Miniona dekada to również stworzenie i realizacja programu Dzielnice Kultury. W ciągu siedmiu edycji programu zrealizowano ponad 1000 projektów na kwotę blisko 10 mln zł. „Dzielnice Kultury” to interdyscyplinarny program, którego celem jest zwiększenie potencjału kulturalnego 27 dzielnic Lublina. Pierwsza, pilotażowa edycja „Dzielnic Kultury” odbyła się w 2013 roku. Na przestrzeni siedmiu lat program „Dzielnice Kultury” skutecznie uzupełniał propozycję infrastruktury kulturalnej znajdującej się głównie w centrum Lublina i dawał możliwość utrzymania wzrastającego wśród lublinian zainteresowania kulturą. Zwieńczeniem projektu była publikacja „Kultura w dzielnicach. Projekty realizowane w Lublinie w ramach programu „Dzielnice Kultury”.
Na przestrzeni ostatnich 10 lat kultura stała się czynnikiem budującym międzynarodową pozycję Lublina na świecie. Z zakresu międzynarodowej współpracy kulturalnej z udziałem środków europejskich zrealizowano projekty o łącznej wartości ponad 1,3 mln euro, z czego dofinansowanie wynosiło ponad 1,1 mln euro. Najważniejsze z nich to:„ Bliżej siebie. Trzy kultury, jedna Europa – współpraca instytucji kultury, organizacji pozarządowych i animatorów” z Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2007-2013, „Inwestycja w kulturę. Działania systemowe na rzecz edukacji kulturalnej” z Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2007-2013,„CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej”
z programu Kreatywna Europa.
Ostatnie lata to również czas Jubileuszy. W 2017 roku Lublin świętował Wielki Jubileusz 700-lecia lokacji miasta na prawie magdeburskim. Był to moment przełomowy w historii miasta, między innymi za sprawą bogatego programu kulturalnego, który został przygotowany wspólnie z mieszkańcami. Wydarzenia podczas sezonów Wielkiego Jubileuszu „Poczuj energię” i „Wielkie Dzieje się” wypełniły przestrzeń miasta i wzbudziły ogromne zainteresowanie mieszkańców i turystów. Zrealizowano ponad setkę programów edukacyjnych oraz działań w dzielnicach. Powstało kilkadziesiąt publikacji dotyczących różnych aspektów dziedzictwa Lublina, zorganizowano tysiące wydarzeń. Z kolei rok 2018 to lubelskie obchody 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę pod hasłem „Lublin 1918-2018. Inspiruje nas wolność”. Program lubelskich obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości miał charakter otwarty, był współtworzony przez mieszkańców miasta, instytucje, stowarzyszenia, fundacje oraz parafie i związki wyznaniowe. Trzecim ważnym wydarzeniem dla Miasta i jego mieszkańców był Jubileusz 450-lecia Unii Lubelskiej obchodzony w 2019 r.
Ostatnie dziesięciolecie w lubelskiej kulturze to również stypendia i nagrody Prezydenta Miasta Lublin. W latach 2010 - 2020 przyznano 815 stypendiów o łącznej wysokości blisko 3,5 mln zł. Ponadto, każdego roku przyznawane są Nagrody Miasta Lublin w dziedzinie kultury. Otrzymują je wybitne osoby, przedstawiciele świata kultury: artyści, twórcy, animatorzy i menedżerowie, których dokonania sprawiają, że mieszkańcy Lublina mają możliwość uczestniczenia w kulturze ciekawej, atrakcyjnej, nieszablonowej i pełnej emocji. W minionej dekadzie przyznano 740 nagród za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz nagród okolicznościowych, na łączną kwotę blisko 2,5 mln.
Lublin jako jedno z najpiękniejszych polskich miast, ma również bardzo wiele do zaoferowania filmowcom. Dzięki wsparciu Lubelskiego Funduszu Filmowego powstało ponad 30 produkcji filmowych. Lublin wystąpił w serialu „Wszystko przed nami”, filmie fabularnym „Carte Blanche” w reżyserii Jacka Lusińskiego, komedii „Paniach Dulskich” w reżyserii Filipa Bajona oraz w produkcji fabularnej „VOLTA” Juliusza Machulskiego. W roku 2019 z udziałem Lublina zrealizowano również produkcje kinowe „Młody Piłsudski” i „ Zieja”. Warto również wspomnieć o produkcji telewizyjnej „Wojenne dziewczyny” .
Ważnym wydarzeniem na mapie kulturalnej Lublina w ostatnim dziesięcioleciu był również udział Miasta Lublin w finale konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016 w latach 2010-2011. W ramach programu Koalicja Miast nastąpiła prezentacja Lublina oraz udział lubelskich artystów, instytucji i organizacji pozarządowych w wydarzeniach obchodów Europejskiej Stolicy Kultury we Wrocławiu. Aktualnie Miasto Lublin, jako jedno z trzech miast, ubiega się o prestiżowy tytuł Europejskiej Stolicy Młodzieży 2023 będąc w finale tego konkursu. Europejska Stolica Młodzieży to prestiżowy tytuł przyznawany co roku przez European Youth Forum powstałe z inicjatywy Rady Europy. Ma wzmacniać znaczenie młodych ludzi w życiu społecznym i zwiększyć zaangażowanie młodzieży na rzecz inicjatyw kulturalnych, sportowych, edukacyjnych, integracyjnych a tym samym na rzecz rozwoju całego miasta. Zdobywcę tytułu poznamy w marcu.
Nowoczesna infrastruktura i zmodernizowane obiekty, powszechny dostęp do zajęć sportowych, dobra współpraca z klubami sportowymi, poszukiwanie talentów sportowych, doskonałe warunki do trenowania oraz promocja aktywności fizycznej wśród mieszkańców – to oblicze lubelskiego sportu. Zmiany, jakie zaszły w ciągu ostatnich 10 lat wprowadziły Lublin do ścisłej czołówki uczestników i organizatorów wydarzeń na najwyższym sportowym poziomie. W latach 2010-2020 wydatki na zadania związane ze sportem wyniosły ponad 600 mln złotych.
– Lublin ma wspaniałą historię osiągnięć w wielu dyscyplinach, dlatego postawiliśmy sobie za cel przywrócenie naszego Miasta do grona liczących się ośrodków sportowych. Systematycznie inwestowaliśmy w infrastrukturę, modernizowaliśmy istniejące obiekty, równolegle rozwijaliśmy współpracę z klubami i wdrażaliśmy autorskie projekty szkoleniowe. Te wielopłaszczyznowe działania przyniosły efekty. Aktualnie Lublin to rozpoznawalny i cieszący się szacunkiem partner, któremu powierzana jest organizacja wydarzeń sportowych o ogólnopolskim i międzynarodowym zasięgu. Dzięki specjalnym programom zawodnicy reprezentujący lubelskie kluby zdobywają medale na najbardziej liczących się imprezach w Polsce i na świecie – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.
Zmiany w ostatnim dziesięcioleciu objęły infrastrukturę sportowo-rekreacyjną. W 2014 roku powstał stadion ARENA Lublin (koszt ponad 158 mln zł), nowoczesne Centrum „Łabędzia” (koszt ponad 20 mln zł) i kryte lodowisko Icemania (koszt ponad 15 mln zł). Ogromnym uznaniem zawodników cieszy się otwarta w 2015 roku pływalnia AQUA Lublin (koszt ponad 107 mln zł), a zmodernizowany i rozbudowany w 2017 roku stadion lekkoatletyczny gościł już największe sławy Królowej Sportu. Do dyspozycji środowiska sportowego przekazano między innymi wyremontowane stadiony piłkarskie „Lublinianka” i „Sygnał Lublin”. Jedną z najnowszych inwestycji jest skatepark „Rusałka” oddany do użytku w 2020 roku. Na uwagę zasługują również inwestycje w infrastrukturę sportową lubelskich szkół, o czym świadczą nowe lub odnowione pływalnie, kompleksy boisk oraz place zabaw w szkołach podstawowych. Nowe boiska i sale umożliwiają lubelskim uczniom udział w lekcjach wychowania fizycznego oraz uprawianie różnych dyscyplin w bezpiecznych warunkach.
Ostatnie lata to budowa silnej reprezentacji Lublina i stwarzanie zawodnikom optymalnych warunków do trenowania. W tym celu wdrożony został programy MISTRZ, który pozwala na przygotowanie się najlepszym sportowcom do największych imprez sportowych, jak Igrzyska Olimpijskie czy Mistrzostwa Świata.
W minionej dekadzie sukcesywnie wzrastały środki przekazywane do klubów sportowych występujących w najwyższych klasach rozgrywkowych. MKS Lublin otrzymał wsparcie na poziomie 28 milionów, ponad 18 milionów przekazano na koszykówkę, a 12 milionów na żużel.
– Właściwe przeznaczenie środków i współpraca z klubami przynosi efekty. Dzięki dobrej strategii możemy cieszyć się mistrzowskimi tytułami i medalami zdobywanymi przez naszych zawodników na najważniejszych imprezach sportowych. Lubelskie zespoły od lat występują w ekstraklasie, a lekkoatletyczne osiągnięcia, jak zdobycie Drużynowego Mistrzostwa Polski w 2020 roku dostarczają nam powodów do dumy – mówi Beata Stepaniuk-Kuśmierzak, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin, ds. Kultury, Sportu i Partycypacji.
Dzięki podjętym działaniom Lublin zyskał miano wzorowego organizatora i stał się gospodarzem ogólnopolskich i międzynarodowych wydarzeń wymagających spełnienia najwyższych standardów. Przeznaczono na nie ponad 24 mln zł, a wśród największych można wymienić: Mistrzostwa Europy Głuchych w pływaniu (2018), Grand Prix Puchar Polski w pływaniu (2016, 2018), mecze w ramach Mistrzostw Europy UEFA EURO U21 (2017), Młodzieżowe Mistrzostwa Świata FIFA U20 (2019), 94. PZLA Mistrzostwa Polski Seniorów w Lekkiej atletyce (2018), PZLA Drużynowe Mistrzostwa Polski (2020), Mistrzostwa Świata Głuchych w koszykówce (2019), Turniej Finałowy Suzuki Pucharu Polski Kobiet w koszykówce (2020), Puchar Polski w piłce ręcznej kobiet i mężczyzn (2017), Międzypaństwowy Turniej 450-lecia Unii Lubelskiej w piłce ręcznej kobiet (2019), Superpuchar Polski w piłce siatkowej kobiet (2020), VII Puchar Świata w karate tradycyjnym (2013), Puchar Europy w Taekwondo (2017), Drużynowe Mistrzostwa Świata na żużlu Speedway of Nations (2020), mecze koszykówki rozgrywane w ramach Basketball Champions League (2020/2021).
Podczas ostatnich 10 lat Miasto wdrożyło nowatorskie projekty w zakresie sportu dzieci i młodzieży. W programie powszechnej nauki pływania wzięło udział ponad 12 tysięcy najmłodszych mieszkańców Lublina, w klubach sportowych trenowało ponad 4 tysiące młodych sportowców, w programach sportowych uczestniczyło ponad 80 szkół, a na bezpłatne zajęcia sportowe uczęszczało rocznie ponad 11 tysięcy uczniów. W szkołach podstawowych i ponadpodstawowych funkcjonuje ponad 140 klas profilowanych. Kontynuacja nauki i treningów w takich dyscyplinach jak pływanie i lekkoatletyka możliwa jest w działających od 2015 roku klasach Liceum Ogólnokształcącego Mistrzostwa Sportowego. Program Sportowy Talent powstał, by optymalnie wykorzystać potencjał młodych mieszkańców i przekazać ich pod opiekę klubom sportowym. Część projektów zrealizowano we współpracy z Ministerstwem Sportu i Polskimi Związkami Sportowymi. Należą do nich między innymi programy: „Umiem pływać”, „Lokalny Animator Sportu”, „Lekkoatletyka dla każdego”, „Czwartki lekkoatletyczne”, Siatkarskie Ośrodki Szkolne, Szkolne Młodzieżowe Ośrodki Koszykarskie, Szkolny Klub Sportowy. Programy te służą popularyzacji aktywności wśród dzieci i młodzieży, ale to przede wszystkim inwestycja w ich zdrowie i sprawność fizyczną. Uzdolniona starsza młodzież może trenować w ramach Akademickiego Centrum Szkolenia Sportowego, którego celem jest wykorzystanie potencjału sportowego studentów lubelskich uczelni.
W ostatnich 10 latach na upowszechnianie kultury fizycznej przeznaczono ponad 70 mln zł. Wsparciem objęto 26 indywidualnych dyscyplin sportowych, 5 dyscyplin zespołowych, a ponad 80 podmiotów otrzymało dotację. Na program stypendialny przeznaczono ponad 5 mln zł i objęto nim prawie 1000 zawodników.
Obok wspierania sportu profesjonalnego, bardzo ważnym zadaniem jest promowanie aktywności fizycznej wśród mieszkańców. Zwycięskie projekty sportowe realizowane w ramach kolejnych edycji Budżetu Obywatelskiego pozwalają mieszkańcom Lublina na bezpłatne uczestnictwo w atrakcyjnych zajęciach odbywających się w nowoczesnych obiektach Miasta Lublin.